Lage bloedsuikerspiegel (hypoglykemie): Symptomen, oorzaken en behandeling

Een lage bloedsuikerspiegel, ook wel hypoglykemie genoemd, is een toestand waarbij het niveau van glucose in het bloed daalt onder de normale waarden – meestal onder3,9 mmol/L. Glucose is de primaire energiebron voor de cellen in het lichaam, met name voor de hersenen, en een tekort ervan kan leiden tot diverse symptomen – van lichte vermoeidheid tot bewustzijnsverlies.

Hypoglykemie is geen ziekte op zich, maar een symptoom van een verstoorde energiebalans, wat vaak voorkomt bij mensen met diabetes die insulinetherapie gebruiken, maar het kan ook bij volledig gezonde personen optreden – bijvoorbeeld bij vasten, overmatige lichamelijke inspanning of hormonale stoornissen.

De normale waarden van de bloedsuikerspiegel variëren afhankelijk van het tijdstip van de maaltijd en individuele kenmerken, maar voor volwassenen zonder diabetes gelden gewoonlijk de volgende referentiewaarden:

• Nuchter (minstens 8 uur zonder voedsel): 3,9 – 5,5 mmol/L
  
• Na een maaltijd (ongeveer 2 uur): tot 7,8 mmol/L

Hypoglykemie wordt geclassificeerd in graden op basis van de ernst van de symptomen en de waarden van de bloedsuiker:

• Lichte hypoglykemie: Bloedsuiker tussen 3,0 – 3,9 mmol/L.
   Wordt doorgaans ervaren als een gevoel van honger, lichte trilling, zweten of prikkelbaarheid.
  
• Matige hypoglykemie: Bloedsuiker tussen 2,5 – 2,9 mmol/L.
   Symptomen omvatten duizeligheid, verstoorde concentratie, hartkloppingen.
  
• Ernstige hypoglykemie: Onder 2,5 mmol/L. Kan verwarring, flauwvallen, zelfs coma veroorzaken indien niet tijdig aangepakt.

Bij mensen met diabetes wordt regelmatig zelfcontrole van de glucose aanbevolen, aangezien individuele streefwaarden kunnen afwijken.

Hypoglykemie, of de lage niveaus van de bloedsuikerspiegel, manifesteert zich met uiteenlopende symptomen die kunnen variëren in ernst en karakter, afhankelijk van de mate van glykemie en de aanpassing van het lichaam. De symptomen worden ingedeeld in twee hoofdgroepen – adrenerge (vegetatieve) en neuroglykopenische.

Bij lichte tot matige hypoglykemie komen de meest voorkomende verschijnselen voor:

• plotseling hongergevoel
  
• zweten (voornamelijk in de hals en het voorhoofd)
  
• hartkloppingen
  
• tremor (bevingen in de handen)
  
• gevoel van onbehagen, prikkelbaarheid of nervositeit.
  

Deze symptomen zijn het resultaat van de activatie van het sympathische zenuwstelsel als reactie op de lage glucose in het bloed.

Wanneer de bloedsuikerspiegel verder blijft dalen, treden neuroglykopenische symptomen op, veroorzaakt door het tekort aan glucose in de hersenen:

• duizeligheid of zwakte,
  
• moeite met denken, verwarring,
  
• spraak- of gezichtsstoornissen (zoals wazig zien),
  
• ongecoördineerde bewegingen,
• flauwvallen.
  

Bij ernstige hypoglykemie kan bewustzijnsverlies of convulsies optreden, vooral bij mensen met diabetes die insuline of bepaalde sulfonylureumpreparaten gebruiken.

Het is belangrijk op te merken dat bij mensen met frequente hypoglykemie of langdurige diabetes, symptomen soms afwezig kunnen zijn (de zogeheten “hypoglykemie-onbewustheid”), wat de situatie nog risicovoller maakt. In dergelijke gevallen is regelmatige controle van de bloedsuikerspiegel van levensbelang.

Hypoglykemie ontstaat wanneer het glucosegehalte in het bloed onder het normale niveau daalt, vaak als gevolg van een disbalans tussen koolhydraatinname, insulineproductie en de energiebehoefte van het lichaam. De oorzaken en risicofactoren kunnen in enkele hoofdgroepen worden onderverdeeld:

 1. Behandeling van diabetes

De meest voorkomende oorzaak van hypoglykemie is de behandeling van diabetes mellitus, met name met insuline of sulfonylureumpreparaten.

Risicovolle situaties zijn onder meer:

• Inname van een te hoge dosis insuline of orale antidiabetica.
  
• Het overslaan of uitstellen van een maaltijd na medicatie.
  
• Toegenomen lichamelijke activiteit zonder overeenkomstige aanpassing van insuline/koolhydraten.
  
• Alcoholconsumptie op een lege maag – dit blokkeert de gluconeogenese in de lever.
  

2. Onvoldoende voedselinname

• Overgeslagen maaltijden of lage calorie-inname.
  
• Diëten met een laag koolhydraatgehalte.
  
• Langdurig vasten.
  

3. Hormonale en metabole stoornissen

• Stoornissen in de afgifte van hormonen die de glucoseregulatie ondersteunen – zoals cortisol, glucagon of adrenaline.
  
• Bijnierinsufficiëntie (ziekte van Addison).
  
• Hypopituïtarisme (verminderde hypofysefunctie).
  

4. Lever- en nierziekten

• Leverinsufficiëntie of levercirrose – verminderde capaciteit voor gluconeogenese en glycogenolyse.
  
• Nierinsufficiëntie – verminderde uitscheiding van insuline uit het lichaam.
  

5. Insulinomen en andere tumoren

• Zeldzame pancreastumor (insulinoom) die een overmaat aan insuline produceert.
  
• Andere neoplasmata die insuline-achtige stoffen afscheiden.
  

6. Geneesmiddelinteracties

• Naast antidiabetica kunnen sommige antibiotica (bijv. chinolonen), bètablokkers en andere geneesmiddelen ook een daling van de bloedsuikerspiegel veroorzaken of de symptomen ervan maskeren.
  

7. Verhoogd risico bij bepaalde groepen

• Oudere mensen met diabetes – gevoeliger voor medicatie en met onvoorspelbaarder eetpatroon.
  
• Kinderen – verbruiken hun glycogeenreserves sneller.
  
• Zwangere vrouwen met zwangerschapsdiabetes – vooral bij veranderingen in insulinebehoeften.

Naast deze oorzaken geven we ook een luchtiger voorbeeld – na overmatige alcoholconsumptie of bij een kater. Alcohol blokkeert de Krebscyclus en vertraagt de stofwisseling. Als we na een lange avond drinken wakker worden zonder vooraf te hebben gegeten, voelen we vaak intense honger, beven we en hebben we koude zweetaanvallen. De “behandeling” is het eten van een koolhydraatbron, bij voorkeur een complexe – zoals havermout bijvoorbeeld.

Goede informatievoorziening en aandachtige monitoring van symptomen en voeding zijn cruciaal om hypoglykemische episodes te voorkomen.

Hypoglykemie is niet slechts een tijdelijk ongemak – het kan leiden tot ernstige, soms levensbedreigende gevolgen, vooral als het niet tijdig wordt herkend en behandeld. Frequente en langdurige episoden van lage bloedsuiker worden in verband gebracht met verschillende complicaties, zowel acuut als chronisch:

Acuut complicaties

• Bewustzijnsverlies (hypoglykemisch coma) – Bij een ernstige daling van glucose in het bloed ontvangt de hersenen onvoldoende energie, wat kan leiden tot flauwvallen of zelfs coma. Deze toestand vereist spoedeisende hulp.
  
• Stuipen – Zeer lage bloedsuikerwaarden kunnen elektrische disfunctie in de hersenen veroorzaken en stuipen opwekken, vooral bij kinderen of mensen met onderliggende neurologische aandoeningen.
  
• Verminderde coördinatie en bewustzijn – Patiënten kunnen verward overkomen, onsamenhangend spreken of zich dronken of agressief gedragen, wat het risico op letsel of ongelukken vergroot.
  

Neurologische gevolgen

• Hypoglykemische encefalopathie – Herhaalde of langdurige episoden kunnen hersenfuncties beschadigen. Dit kan leiden tot cognitieve stoornissen, geheugen- of concentratieproblemen, vooral bij mensen met langdurige diabetes.
  

• Verminderde herkenning van hypoglykemie (hypoglykemie-onbewustheid) – Bij frequente aanvallen stopt het lichaam met het vertonen van typische waarschuwingssignalen zoals beven, zweten of versnelde hartslag. Dit maakt de situatie extra gevaarlijk.
  

Cardiovasculaire risico's

• Hartritmestoornissen – Hypoglykemie veroorzaakt verhoogde afgifte van adrenaline, wat kan leiden tot tachycardie of andere ritmestoornissen, vooral bij mensen met hartproblemen.
  

• Verhoogd risico op hartaanval of beroerte – Volgens sommige onderzoeken worden frequente hypoglykemieën bij diabetici geassocieerd met een hogere sterfte en een groter risico op acute vasculaire incidenten.
  

Tijdens de zwangerschap

• Risico’s voor de foetus en moeder
  Bij zwangere vrouwen met diabetes kan slecht gecontroleerde hypoglykemie een negatieve invloed hebben op de ontwikkeling van de foetus en leiden tot complicaties zoals vroeggeboorte of foetale nood.
  

Hypoglykemie mag niet worden onderschat – het vereist actieve zelfmonitoring, adequate voeding en aanpassing van de behandeling, vooral bij mensen met diabetes. Vroege herkenning van symptomen en tijdige behandeling zijn essentieel om complicaties te voorkomen.

Bij het optreden van symptomen van hypoglykemie is het belangrijk snel te handelen om de bloedsuikerspiegel te normaliseren en complicaties te voorkomen. Dit is wat u moet doen:

Eerste stappen bij milde hypoglykemie (waarden onder 3,9 mmol/L):

      1. Neem snel opneembare koolhydraten in (15–20 g):

• 1 glas natuurlijke vruchtensap (ongeveer 150 ml)
  
• 3–4 glucosetabletten (totaal 15 g)
  
• 1 theelepel suiker of honing
  
• 150 ml frisdrank met suiker (geen light-versie!)
  
• 1 banaan of 2–3 dadels
  

      2. Wacht 10–15 minuten
In die tijd moet de bloedsuiker beginnen te stijgen. Als de symptomen niet verdwijnen – neem opnieuw snelwerkende koolhydraten.

      3. Na stabilisatie:

• Eet een kleine snack die langzaam verteerbare koolhydraten en wat eiwitten bevat (bijvoorbeeld een volkoren boterham met pindakaas of yoghurt met havermout) om een nieuwe daling te voorkomen.
  

Bij ernstige hypoglykemie (bewustzijnsverlies of onvermogen om via de mond te eten):

• Geef geen voedsel of drinken aan iemand die bewusteloos is!
  
• Bel onmiddellijk de hulpdiensten – 112.
  
• Indien beschikbaar (bij diabetici): dien glucagoninjectie toe volgens de instructies.
  

Voedingsmiddelen die nuttig zijn voor stabilisatie:

Na herstel:

• Volkorenbrood
  
• Gekookte aardappelen
  
• Rijst met vlees
  
• Gekookte peulvruchten
  
• Eieren met een volkorenontbijt
  

Als u vaak last heeft van hypoglykemie, draag dan altijd iets zoets bij u (glucosetabletten, snoep, sap), vooral als u insuline of bepaalde antidiabetica gebruikt. Controleer regelmatig uw waarden en onderneem tijdig actie om episoden te voorkomen, aangezien de regulatiemechanismen bij gezonde mensen veel beter functioneren dan bij mensen met diabetes of andere stofwisselingsstoornissen.

Als u regelmatig duizeligheid, zwakte, prikkelbaarheid of andere symptomen van lage bloedsuiker ervaart die niet snel verbeteren na het eten of suikerinname, is het belangrijk om een arts te raadplegen. Herhaaldelijke hypoglykemie kan wijzen op een probleem met de insulinemetabolisme, hormonale disbalans of onjuiste behandeling van diabetes en mag niet worden genegeerd.

Wat is hypoglykemie en is het gevaarlijk?

Hypoglykemie is een toestand waarbij de bloedsuiker onder de normale waarden zakt. Als het niet tijdig wordt herkend en behandeld, kan het leiden tot duizeligheid, flauwvallen of zelfs ernstige complicaties.

Hoe weet ik of ik een lage bloedsuiker heb?

Typische symptomen zijn beven, zweten, honger, verwarring en zwakte. De meest betrouwbare manier om dit te bevestigen is door het meten met een glucosemeter bij het optreden van symptomen.

Wat moet ik eten bij hypoglykemie?

Bij een acute episode worden snelle koolhydraten aanbevolen – bijvoorbeeld een glas sap, een suikerklontje of honing. Voor langdurige controle is het belangrijk om gebalanceerde maaltijden te eten met langzame koolhydraten, eiwitten en vezels.