Doorbloeding van de hersenen: Essentie en tekenen van een slechte doorbloeding

Hersenbloeding betekent de ononderbroken bloedvoorziening van het hersenweefsel via een complex netwerk van slagaders en haarvaten. Via deze bloedstroom ontvangen de hersenen zuurstof en essentiële voedingsstoffen, terwijl afvalproducten van de stofwisseling worden afgevoerd. 

Hoewel het slechts ongeveer 2% van het lichaamsgewicht uitmaakt, de hersenen verbruiken meer dan 20% van de zuurstof en energie, die het lichaam in rust gebruikt. Dit toont aan hoe cruciaal belangrijk een optimale perfusie is.

Een goed functionerende hersenbloedsomloop is voorwaarde voor helder denken, een stabiel geheugen, goede coördinatie en mentale veerkracht. 

Een verstoring ervan, zelfs gedeeltelijk of tijdelijk, kan leiden tot diverse problemen, van tijdelijke duizeligheid en vertraagd denken tot ernstige neurologische aandoeningen. Daarom is het essentieel om tijdig de tekenen van een slechte doorbloeding te herkennen en maatregelen te nemen voordat er blijvende schade ontstaat.

De doorbloeding van de hersenen wordt verzorgd door complex systeem van bloedvaten, die bloed rechtstreeks van het hart naar het hersenweefsel brengen. Het hoofdpad van dit proces begint met twee belangrijke slagaders – de halsslagaders (carotiden)aan beide zijden van de nek en de wervelslagaders, die door de wervels van het nekgedeelte van de wervelkolom lopen. 

Deze bloedvaten verbinden aan de basis van de hersenen en vormen de zogenaamde Cirkel van Willis – een belangrijk anatomisch mechanisme dat zorgt voor continue bloedvoorziening, zelfs bij gedeeltelijke verstopping van een van de slagaders.

Nadat het de hersenen bereikt, het bloed stroomt door arteriolen en haarvaten, die elke deel van het hersenweefsel bereiken. In de haarvaten vindt uitwisseling plaats – zuurstof en glucose worden aan de neuronen afgegeven, terwijl kooldioxide en metabole afvalstoffen worden opgenomen door het veneuze systeem voor afvoer.

De hersenen regelen hun bloedvoorziening zelf via een proces dat bekend staat als cerebrale autoregulatie – vermogen van de bloedvaten te vernauwen of te verwijdenals reactie op veranderingen in de bloeddruk, de behoeften van de weefsels of het kooldioxidegehalte in het bloed. Dit dynamische systeem onderhoudt een stabiele doorbloeding zelfs bij fysieke inspanning, emotionele stress of verandering van lichaamshouding.

Het vertragen, verstoren of verminderen van deze bloedstroom, hetzij door vaatvernauwing, lage bloeddruk, hartzwakte of andere factoren – kan leiden tot zwakke doorbloeding van de hersenen, wat heeft directe invloed op de denk- en motorische functies.

Zwakke doorbloeding van de hersenen kan zich geleidelijk ontwikkelen en blijft vaak onopgemerkt in de beginfase. De symptomen verschijnen meestal geleidelijk, afhankelijk van de mate en duur van de verstoring in de bloedtoevoer. 

Dit zijn de symptomen die u in de verschillende stadia kunt waarnemen.

Vroege fase (lichte tekortkoming)

In deze fase treden niet-specifieke maar hinderlijke symptomen op, die vaak worden onderschat of worden toegeschreven aan stress, slaapgebrek of oververmoeidheid. 

Deze symptomen van milde zuurstoftekort omvatten: 

• Veel vermoeidheid, zelfs na rust;

• Verminderde concentratie en een gevoel van "vertraagd denken";

• Lichte duizeligheid, vooral bij plotseling opstaan;

• Koude ledematen en verhoogde gevoeligheid voor kou;

• Slaperigheid overdag en moeite met wakker worden.

Middenfase (matig tot matig verminderde doorbloeding)

In dit stadium worden de symptomen duidelijker en beginnen ze het dagelijks functioneren te beïnvloeden.

Deze symptomen kunnen omvatten:

• Vaker en sterker duizeligheid;

• Veel voorkomende hoofdpijn, vooral in het achterhoofd;

• Problemen met het kortetermijngeheugen;

• Vertraagde reacties en moeite met het nemen van beslissingen;

• Slaapproblemen – moeite met inslapen of vaak wakker worden;

• Ruisen in de oren of een gevoel van druk in het hoofd.

Gevorderd stadium (ernstig verstoorde doorbloeding)

Als de oorzaken van de slechte bloedtoevoer niet worden weggenomen, kan de toestand verergeren en de hersenfunctie ernstig aantasten.

De symptomen in dit gevorderde stadium van ernstige doorbloedingsstoornissen zijn:

• Visuele stoornissen (wazig zicht, "wazigheid");

• Significante verwarring en desoriëntatie;

• Vallen en verlies van evenwicht;

• Bijna flauwvallen of echte syncope (kortdurend bewustzijnsverlies);

• Emotionele labiliteit, depressieve episodes of plotselinge angst;

• In ernstige gevallen – risico op voorbijgaande ischemische aanvallen (mini-beroertes) of een beroerte.

Hoe eerder deze tekenen worden herkend en medische hulp wordt gezocht, hoe succesvoller kan blijvende schade voorkomenvan het hersenweefsel en het normale bloedtoevoer te herstellen.

Verstoorde doorbloeding van de hersenen kan het resultaat zijn van verschillende factoren, die zowel de toestand van de bloedvaten als de algemene bloedsomloop in het lichaam beïnvloeden. Sommige oorzaken zijn gerelateerd aan ziekten, andere aan de levensstijl, en soms is het een combinatie van beide. 

Hier zijn de belangrijkste oorzaken die kunnen leiden tot een slechte bloedtoevoer naar de hersenen:

• Atherosclerose en vernauwing van de bloedvaten - de meest voorkomende oorzaak van chronisch verstoorde doorbloeding. De afzetting van vetplaque aan de binnenwand van de arteriën leidt tot een verkleining van hun diameter en een beperkte bloedtoevoer naar de hersenen.

• Hypotensie (lage bloeddruk) - wanneer de arteriële druk constant laag is, kan de hersenen mogelijk niet genoeg zuurstof en voedingsstoffen krijgen, vooral bij het opstaan of een plotselinge verandering van lichaamshouding.

• Hartziekten - stoornissen in de hartfunctie, zoals hartfalen, hartritmestoornissen of klepafwijkingen, verminderen de efficiëntie van het hart als pomp, wat invloed heeft op de hoeveelheid bloed die de hersenen bereikt.

• Cervicale osteochondrose en spierspasmen - bij degeneratieve veranderingen in de nekwervelkolom kunnen de wervelarteriën, die de hersenen van bloed voorzien, gedeeltelijk worden samengedrukt. Dit wordt verergerd door een verkeerde houding, langdurig werken achter de computer en gebrek aan beweging.

• Chronische stress en angst - langdurige psycho-emotionele spanning leidt tot vernauwing van de bloedvaten en verstoort het evenwicht van het autonome zenuwstelsel, dat de hersenbloedsomloop reguleert.

• Roken en alcohol - nicotine veroorzaakt vernauwing van de arteriën, en chronisch alcoholmisbruik beschadigt zowel de vaatwand als het vermogen van het lichaam om de bloeddruk te reguleren.

• Diabetes en metabool syndroom - verhoogde bloedsuikerspiegels beschadigen het endotheel (de binnenbekleding van de bloedvaten), waardoor ze minder elastisch en vatbaarder voor verstopping worden.

• Bewegingsarmoede - het ontbreken van regelmatige lichamelijke activiteit vertraagt de algehele bloedsomloop, inclusief die van de hersenen. Langdurig zitten, vooral in een verkeerde houding, verergert de situatie bovendien.

Het identificeren van de specifieke oorzaakvoor de verstoorde doorbloeding is cruciaal voor de juiste behandeling. In veel gevallen treedt verbetering al op bij verandering van gewoonten en levensstijl, voordat medicamenteuze of invasieve maatregelen nodig zijn.

Een verstoorde doorbloeding van de hersenen, als deze onbehandeld of genegeerd blijft, kan leiden tot een reeks ernstige en zelfs levensbedreigende complicaties. 

De hersenen zijn een orgaan dat geen zuurstof- en voedingsstoffentekort verdraagt, zelfs niet voor korte tijd – bij systemisch tekort treden veranderingen op in zowel de structuur als de functie van het zenuwweefsel. 

De meest voorkomende complicaties bij een verstoorde doorbloeding van de hersenen zijn:

• Chronische hersenischemie - Bij langdurige ondervoeding van hersencellen beginnen deze slechter te functioneren en sterven ze na verloop van tijd af. Deze toestand kan leiden tot blijvende mentale vertraging, persoonlijkheidsveranderingen, spraakstoornissen en algemene cognitieve achteruitgang.

• Voorbijgaande ischemische aanvallen (TIA) - Dit zijn kortdurende episodes van geblokkeerde of verminderde bloedvoorziening van de hersenen, die symptomen van een beroerte nabootsen (duizeligheid, gevoelloosheid, problemen met spreken of zien), maar binnen 24 uur verdwijnen. Ze zijn echter een ernstig waarschuwingssignaal voor een verhoogd risico op een echte beroerte.

• Hersenberoerte (ischemisch of hemorragisch) - De ernstigste en meest dramatische complicatie. Bij een ischemische beroerte raakt een bloedvat verstopt en stopt de bloedvoorziening naar een bepaald gebied in de hersenen. Bij een hemorragische beroerte scheurt een vat en ontstaat er een bloeding. In beide gevallen kunnen de gevolgen blijvend zijn – verlamming, spraakverlies, blindheid, zelfs de dood.

• Vasculaire dementie - Dit is een specifiek type dementie, niet gerelateerd aan de ziekte van Alzheimer, maar aan verstoorde bloedvoorziening en microbeschadigingen in de hersenvaten. Patiënten lijden aan progressief geheugenverlies, verwarring, problemen met oriëntatie en het uitvoeren van dagelijkse taken.

• Aanhoudende visuele en auditieve stoornissen - De hersengebieden die verantwoordelijk zijn voor het zicht en gehoor zijn uiterst gevoelig voor bloedvoorziening. Een tekort kan leiden tot tunnelzicht, wazig beeld, oorsuizen en zelfs gedeeltelijk verlies van zicht of gehoor.

• Depressieve en angststoornissen - Chronische verstoorde doorbloeding beïnvloedt niet alleen de denkfuncties, maar ook de emotionele functies. Veel patiënten ontwikkelen depressieve episodes, angst, prikkelbaarheid of emotionele instabiliteit, die moeilijk te behandelen zijn zonder het onderliggende probleem aan te pakken.

Er zijn verschillende moderne onderzoeken die het mogelijk maken de doorbloeding van de hersenen te beoordelen, dat wil zeggen de hoeveelheid en kwaliteit van de bloedstroom die de verschillende hersenstructuren bereikt. Ze kunnen helpen bij het opsporen van vroege stoornissen, het inschatten van het risico op een beroerte of andere vaatincidenten, evenals bij het volgen van het effect van de behandeling. 

De meest gebruikte methoden om een probleem met de doorbloeding vast te stellen zijn:

• Doppler-echografie van hersenvaten (transcraniële Doppler) - Dit is een niet-invasieve echografische methode waarbij de snelheid van de bloedstroom in de belangrijkste slagaders die de hersenen van bloed voorzien, wordt gemeten. Het is geschikt voor het opsporen van vernauwingen, spasmen of andere veranderingen in de vaatdoorlaatbaarheid.

• Magnetische resonantie angiografie (MRA) - Met magnetische resonantie wordt een gedetailleerd beeld gemaakt van de bloedvaten in de hersenen. Het onderzoek kan gebieden met een verstoorde bloedcirculatie, aneurysma's, aangeboren vaatmalformaties en andere structurele afwijkingen aantonen.

• Computertomografie met contrast (CT-angiografie) - wordt toegepast bij vermoeden van acute vasculaire incidenten zoals een beroerte. Het contrastmiddel maakt het mogelijk de bloedvaten te visualiseren en vernauwingen, trombose of rupturen op te sporen.

• Hersenscintigrafie (SPECT) - maakt gebruik van een radioactieve tracer om te laten zien welke delen van de hersenen minder bloed ontvangen. Geschikt voor de beoordeling van chronische ischemie of vasculaire dementie.

• Functionele MRI (fMRI) - dit onderzoek meet veranderingen in de bloedstroom tijdens activiteit van verschillende hersengebieden en is nuttig voor wetenschappelijke en neuropsychologische analyses, inclusief bij de diagnose van vroege cognitieve stoornissen.

Afhankelijk van de symptomen, leeftijd en algemene gezondheidstoestand van de patiënt zal de neuroloog of vaatspecialist beoordelen welke methode het meest geschikt is. Vroege diagnose speelt een sleutelrolbij het voorkomen van ernstige gevolgen zoals een beroerte of vasculaire dementie.

Het verbeteren van de hersenperfusie is mogelijk door een combinatie van een gezonde levensstijl,geschikt dieet, fysieke activiteiten indien nodig – medicamenteuze therapie. Het doel is de bloedsomloop te stimuleren, de elasticiteit van de bloedvaten te verbeteren en voldoende zuurstof en voedingsstoffen aan de hersenen te leveren. 

Effectieve benaderingen om de hersenperfusie te verbeteren zijn onder andere:

• Fysieke activiteit - regelmatige lichaamsbeweging, vooral cardio-activiteiten zoals snel wandelen, zwemmen, fietsen of dansen, bevorderen de bloedcirculatie en ondersteunen de cardiovasculaire gezondheid. Dit verbetert op zijn beurt de bloedtoevoer naar de hersenen.

• Ademhaling- en yogapraktijken - technieken voor diepe en gecontroleerde ademhaling, evenals yoga-oefeningen, helpen stress te verminderen, de bloeddruk te verlagen en het zuurstofgehalte in het bloed te verhogen, een sleutelfactor voor hersenfunctie.

• Voeding die de bloedsomloop ondersteunt - een dieet rijk aan omega-3 vetzuren (vette vis, lijnzaad, walnoten), antioxidanten (bosbessen, pure chocolade, groene thee), vitamine K (broccoli, spinazie), evenals magnesium en flavonoïden, draagt bij aan de elasticiteit van de bloedvaten en de hersengezondheid.

• Hydratatie - onvoldoende waterinname leidt tot verdikking van het bloed en moeilijkere bloedsomloop. Het handhaven van een goede hydratatie is essentieel voor adequate doorbloeding.

• Stoppen met roken en beperken van alcohol - roken beschadigt de wanden van de bloedvaten en draagt bij aan vernauwing, terwijl overmatig alcoholgebruik de regulatie van de bloeddruk verstoort. Het vermijden hiervan verbetert de vaatgezondheid aanzienlijk.

• Stimulerende kruiden en supplementen - ginkgo biloba is een van de bekendste supplementen voor het verbeteren van de hersenbloedsomloop. Andere natuurlijke middelen zijn gotu kola, curcumine (uit kurkuma) en visolie. Raadpleeg altijd een specialist voordat u supplementen gebruikt.

• Beheer van chronische ziekten - het handhaven van optimale niveaus van bloedsuiker, cholesterol en bloeddruk is cruciaal. Diabetes, hypertensie en atherosclerose zijn enkele van de grootste vijanden van de hersenbloedsomloop.

• Cognitieve en sociale activiteit - intellectuele stimulatie (lezen, nieuwe vaardigheden leren, logische puzzels oplossen) en een actief sociaal leven dragen ook bij aan een betere bloedsomloop, omdat ze de activiteit van verschillende hersengebieden ondersteunen.

Door deze strategieën te combineren verbetert u niet alleen de hersenbloedsomloop, maar vermindert u ook het risico op een beroerte, dementie en andere neurologische complicaties.

Een consult bij een arts wordt aanbevolen zodra u merkt frequente symptomen zoals duizeligheid, hoofdpijn, vertraagd denken, geheugenstoornissen, concentratieproblemen of tintelingen in de ledematen. 

Dit kan een teken zijn van een verstoorde hersenbloedsomloop of andere onderliggende vaat- of neurologische aandoeningen die diagnose en tijdige behandeling vereisen. 

Het is vooral belangrijk om het onderzoek niet uit te stellen als deze symptomen verergeren of uw dagelijks leven belemmeren.

Wat is hersenbloedsomloop en waarom is het belangrijk?

Hersenbloedsomloop verwijst naar de bloedtoevoer naar de hersencellen, die nodig is voor de levering van zuurstof en voedingsstoffen. 

Wat zijn de tekenen van een verstoorde hersenbloedsomloop?

Tekenen van een slechte bloedsomloop zijn onder andere frequente hoofdpijn, duizeligheid, geheugenproblemen, tintelingen in de ledematen, concentratieproblemen en een algemeen gevoel van mentale mist. Bij deze symptomen is het raadzaam een arts te raadplegen.

Hoe kan ik de hersenbloedsomloop verbeteren?

Verbetering van de hersenbloedsomloop kan worden bereikt door regelmatige lichaamsbeweging, een gezond dieet dat antioxidanten en omega-3 vetzuren bevat, stressmanagementtechnieken zoals yoga en ademhalingsoefeningen, evenals het handhaven van een goede hydratatie en het vermijden van roken en overmatig alcoholgebruik.

Bronnen:

• https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC8221770/

• https://www.aans.org/patients/conditions-treatments/cerebrovascular-disease/