Met de leeftijd slijt het lichaam en begint het langzamer te functioneren. Dit komt door verzwakte compensatiemechanismen en een verminderde herstelcapaciteit.
Veel mensen merken geleidelijk dat ze niet dezelfde kracht en controle over hun lichaam hebben als vroeger. Het beklimmen van trappen, het dragen van boodschappen of zelfs het opstaan uit een stoel kan moeilijk worden.
Deze veranderingen worden vaak veroorzaakt door spierzwakte — een aandoening die tijdelijk kan zijn of kan wijzen op een ernstiger gezondheidsprobleem.
Hoewel het natuurlijk is dat spieren met de leeftijd een deel van hun kracht verliezen, treedt zwakte soms plotseling op of gaat gepaard met andere symptomen zoals vermoeidheid, gevoelloosheid, instabiliteit of krampen.
In dergelijke gevallen is het belangrijk om de oorzaak te achterhalen. Deze kan variëren van een lichte vitaminegebrek tot neuromusculaire aandoeningen. Meestal ontwikkelt spierzwakte zich onder invloed van meerdere factoren die langdurig werken.
In dit artikel bespreken we welke soorten spierzwakte er bestaan, welke aandoeningen deze kunnen veroorzaken en hoe je kunt herkennen wanneer de symptomen medische interventie vereisen.
Wat is spierzwakte?
Spierzwakte is een aandoening waarbij de spieren niet in staat zijn om normale spanning of kracht te genereren bij hun samentrekking, ondanks de inspanning van een persoon om ze te gebruiken.
Dit is geen gewone vermoeidheid na fysieke inspanning, maar een reëel verlies van het vermogen om kracht te produceren of spiertonus te behouden. De aandoening gaat vaak gepaard met stijfheid en een beperkte bewegingsvrijheid, wat het normale functioneren van de spieren bemoeilijkt.
De aandoening is een symptoom, geen op zichzelf staande diagnose, en weerspiegelt vaak een onderliggend gezondheidsprobleem. Het moet in overweging worden genomen dat het optreden van spierzwakte bij ouderen meestal fysiologisch is en wordt veroorzaakt door de werking van meerdere factoren - vertraagde stofwisseling, verminderde hormonale synthese, verstoorde voedingsinname en nog veel meer, allemaal kenmerkend voor een gevorderde leeftijd.
Soorten spierzwakte
In de geneeskunde wordt onderscheid gemaakt tussen twee hoofdtypen: echte (objectieve) spierzwakte en subjectieve (waargenomen) zwakte.
Bij de objectieve vorm wordt een meetbare vermindering van spierkracht waargenomen, die kan worden vastgesteld bij klinisch onderzoek of functionele tests.
Subjectieve zwakte daarentegen wordt door de patiënt gevoeld als een gebrek aan kracht, zonder objectieve gegevens van een gestoorde functie. Dit laatste type is meer kenmerkend voor atleten, waarbij om de een of andere reden een tijdelijke daling in krachtprestaties optreedt, maar de spier toch normaal en effectief functioneert.
Spierzwakte kan lokaal zijn, waarbij specifieke ledematen worden getroffen — bijvoorbeeld spierzwakte in de benen of armen, of gegeneraliseerd, waarbij het hele lichaam wordt getroffen. Het kan plotseling optreden, binnen uren of dagen, of langzaam en geleidelijk vorderen over weken, maanden of zelfs jaren.
Daarnaast wordt het geclassificeerd op basis van de mechanismen waardoor het ontstaat. In de klinische praktijk worden verschillende hoofdtypen spierzwakte onderscheiden, elk met een verschillende etiologie (oorzaak), prognose en behandelingsaanpak.
Echte (objectieve) spierzwakte
Dit is een verminderde capaciteit van een spier of spiergroep om kracht te genereren bij samentrekking.
Het kan het resultaat zijn van:
- Neurogene zwakte: Wordt veroorzaakt door schade aan het centrale of perifere zenuwstelsel. Komt voor bij aandoeningen zoals multiple sclerose, amyotrofische laterale sclerose (ALS), verlamming en plegie, neuropathieën en meer.
- Myogene zwakte: Veroorzaakt door primaire aantasting van de spiervezels. Kenmerkend voor myopathieën, spierdystrofie, inflammatoire myositis en meer.
- Neuromusculaire transmissie: Omvat aandoeningen zoals myasthenia gravis, waarbij het signaal tussen de zenuw en de spier verstoord is. Hier omvatten de symptomen van myasthenia fluctuerende zwakte, meestal in het gezicht, de nek en de ledematen.
Functionele (subjectieve) spierzwakte
Bij dit type voelt de patiënt een gebrek aan kracht, maar bij objectief onderzoek wordt geen significante verlies van spierfunctie vastgesteld.
Het treedt op bij langdurige fysieke inspanning, infecties of metabole stoornissen, of eenvoudiger gezegd - wanneer het lichaam uitgeput is. In tegenstelling tot echte zwakte kan de functie hier volledig worden hersteld na rust en herstellende fysieke activiteit.
Dit soort spierzwakte wordt vaak waargenomen bij:
- Chronische vermoeidheid, spiervermoeidheid, depressie en angststoornissen
- Endocriene aandoeningen zoals hormonale stoornissen (bijvoorbeeld hypothyreoïdie)
- Elektrolytische disbalans: Tekorten aan kalium, calcium, magnesium
- Dehydratatie: Bij gebrek aan adequate hydratatie lijden spieren aan verstoorde elektrolytische geleiding.
- Ondervoeding en tekort aan essentiële voedingsstoffen: Bij een tekort aan vitaminen en mineralen, lage inname van eiwitten of aminozuren.
Mogelijke oorzaken van spierzwakte bij ouderen
Met het ouder worden wordt spierzwakte niet alleen vaker voorkomend, maar ook een complexer symptoom, dat vaak het resultaat is van een combinatie van fysiologische veroudering en de aanwezigheid van chronische aandoeningen.
In dit deel van het artikel bespreken we de aandoeningen die typisch of overheersend voorkomen bij ouderen.
Leeftijdsgebonden sarcopenie
Een van de belangrijkste oorzaken van spierzwakte bij ouderen is sarcopenie – progressief verlies van spiermassa en spierkracht, gerelateerd aan leeftijd.
Het leidt tot een gevoel van spiervermoeidheid, verminderde uithoudingsvermogen, verlies van evenwicht en een verhoogd risico op vallen.
Een ontoereikende inname van eiwitten, vitaminen en mineralen, evenals lage fysieke activiteit versnellen dit proces. Het proces is onomkeerbaar en is vastgelegd in onze genen, als onderdeel van het verouderingsproces. Natuurlijk kan het worden vertraagd met bepaalde praktijken, maar het kan niet worden vermeden.
Endocriene en metabole stoornissen gerelateerd aan leeftijd
Bij ouderen komen hormonale stoornissen vaak voor, die direct invloed hebben op spierkracht en uithoudingsvermogen.
Onder hen zijn:
- Hypothyreoïdie: Manifesteert zich met chronische spierzwakte, vertraagde reflexen en een verslechterde stemming.
- Diabetes type 2: Kan leiden tot diabetische neuropathie en progressieve spierzwakte in de benen, gecombineerd met paresthesieën en pijn.
- Elektrolytische disbalans: Vooral bij het gebruik van diuretica, vaak gebruikt bij hypertensie en hartfalen. Een tekort aan kalium, magnesium of natrium kan spierkrampen, zwakte en instabiliteit bij beweging veroorzaken.
Neurodegeneratieve en auto-immuunziekten
Met het ouder worden neemt het risico op aandoeningen toe die vaak leiden tot verminderde fysieke activiteit en bijdragen aan de ontwikkeling van spierzwakte.
Onder deze aandoeningen zijn:
- Myasthenia gravis, die, hoewel niet uitsluitend typerend voor ouderdom, vaak op latere leeftijd wordt gediagnosticeerd en leidt tot kenmerkende symptomen van myasthenia – zwakke armen en benen, hangende oogleden, vermoeidheid bij inspanning.
- Ziekte van Parkinson: Hoewel primair een bewegingsstoornis, wordt hierbij ook gegeneraliseerde spierzwakte waargenomen, in combinatie met stijfheid en tremor.
- Polymyalgia rheumatica: Een inflammatoire aandoening die voornamelijk mensen boven de 60 jaar treft, gekenmerkt door pijn en spierzwakte in de armen en het bekken, vaak 's ochtends en in rust.
Immobiliteit en ondervoeding
Chronische immobiliteit, vooral bij bedlegerige patiënten of mensen met hart- of longfalen, leidt tot hypotonie van de spieren en secundaire spierzwakte, vaak in de onderste ledematen.
Daarnaast beïnvloeden inadequate voeding en tekorten aan eiwitten, antioxidanten, water en elektrolyten direct het vermogen van het lichaam om spierkracht te behouden en te herstellen. Om deze te behouden, moeten spieren actief blijven en regelmatig worden belast.
Geschikte supplementen voor spiermassa en spierkracht
Begeleidende symptomen
Spierzwakte bij ouderen treedt vaak niet op zichzelf op.
Het kan gepaard gaan met:
- Pijn in de spieren of gewrichten
- Spierkrampen of spasmen
- Paresthesieën – tintelingen, prikkelingen
- Verlies van evenwicht en instabiliteit bij het lopen
- Gevoeligheid van spieren bij aanraking
- Vermoeidheid na minimale inspanning
- Tekens van verlamming en plegie (bij ernstigere neurologische oorzaken)
Al deze symptomen zijn te verwachten gezien de waarschijnlijke oorzaken van het optreden van spierzwakte.
Wanneer moet je een arts raadplegen?
Het is belangrijk dat ouderen medische hulp zoeken als de spierzwakte snel verslechtert of plotseling optreedt, het dagelijks leven belemmert of gepaard gaat met vallen, pijn, gestoorde spraak en coördinatie, spierkrampen of gevoelloosheid. Deze tekenen kunnen wijzen op ernstige gezondheidsproblemen die tijdige diagnose en behandeling vereisen.
Veelgestelde vragen
Is spierzwakte bij ouderen altijd veroorzaakt door een ziekte?
Het optreden van spierzwakte bij ouderen is gecodeerd in het DNA en is vaak een fysiologisch gevolg van het leven. Desalniettemin kan een acuut begin of snelle progressie het gevolg zijn van een ziekte.
Kan de ontwikkeling van spierzwakte worden gestopt?
Met goede voeding en regelmatige fysieke activiteit kan het optreden van significante spierzwakte worden vertraagd, maar na verloop van jaren is het onvermijdelijk.
Welke ziekten kunnen leiden tot spierzwakte?
Spierzwakte kan worden veroorzaakt door verschillende aandoeningen, waaronder metabole stoornissen zoals diabetes en hypothyreoïdie, evenals neurologische aandoeningen. Tijdige diagnose is belangrijk om de exacte oorzaak te bepalen en de juiste behandeling te starten.
Laat een reactie achter