De gezondheid van het spijsverteringsstelsel heeft een directe invloed op de algemene toestand van het lichaam, maar in de moderne wereld verslechtert het vaak onder invloed van verschillende schadelijke factoren.
De maag is een van de meest gevoelige organen in het maag-darmkanaal en lijdt vaak aan ontstekingen, zoals gastritis (ontsteking van het maagslijmvlies).
Dit veelvoorkomende probleem kan lange tijd onopgemerkt blijven, zonder duidelijke klinische symptomen. In veel gevallen verschijnen klachten pas wanneer de aandoening verslechtert en medische interventie vereist is.
In dit artikel zullen we u informeren over de oorzaken, symptomen en behandelingsopties voor gastritis, en u waardevolle tips geven voor het voorkomen van de gezondheid van het maagslijmvlies.
Wat is gastritis?
De term "gastritis" heeft een Griekse oorsprong: "gaster" (maag) en het achtervoegsel "itis", dat in medische terminologie ontsteking betekent. Gastritis betekent dus letterlijk "ontsteking van de maag".
In de praktijk wordt met deze term echter een ontsteking van het maagslijmvlies aangeduid - een aandoening die pijn, zwelling, misselijkheid en andere symptomen kan veroorzaken.
Het slijmvlies beschermt de maag tegen de agressieve werking van maagsappen, die rijk zijn aan zoutzuur. Wanneer de integriteit ervan wordt aangetast of wordt blootgesteld aan irritatie, kan het ontstoken raken, wat tijdelijk de functies van de maag verslechtert.
Soorten gastritis
Er bestaan verschillende soorten gastritis, die worden geclassificeerd op basis van oorzaken, pathologieën en duur.
Op basis van deze criteria wordt de maagaandoening onderverdeeld in verschillende hoofdtypen.
Acute gastritis
Betreft een toestand van plotselinge ontsteking van het maagslijmvlies. Meestal veroorzaakt door een tijdelijke irriterende stof en acute schade aan de slijmvlieslaag(slijmvlies). De ontsteking is meestal niet erg significant, maar veroorzaakt toch aanzienlijk ongemak vanwege de sterke innervatie van de maag.
Oorzaken van acute gastritis zijn:
-
Infectieuze virale agentia (rotavirus) of bacteriën (Helicobacter pylori)
-
Inname van niet-steroïde anti-inflammatoire middelen
-
Verhoogde of overmatige consumptie van alcohol en roken
-
Stress bij trauma, chirurgische ingrepen of andere ernstige ziekten
Acute gastritis kan vaak vanzelf overgaan of met ondersteunende behandeling zoals inname van pijnstillers om de pijn te verlichten.
Soms kan de aandoening, door een verkeerde inschatting van de noodzaak of aard van de behandeling, evolueren naar chronische gastritis.
Chronische gastritis
Dit type gastritis betreft een ontsteking die lang kan aanhouden (maanden, soms jaren).
Er worden verschillende subtypes van chronische gastritis onderscheiden:
-
Chronische infectie met Helicobacter pylori: Dit is wereldwijd de meest voorkomende oorzaak.
-
Auto-immuun oorsprong: In dit geval valt het immuunsysteem het eigen slijmvlies van de maag aan.
-
Langdurig gebruik van niet-steroïde anti-inflammatoire middelen of corticosteroïden.
-
Reflux van gal uit de dunne darmen naar de maag: Dit manifesteert zich bij een verstoorde tonus van de pylorus.
De symptomen van chronische gastritis zijn vaak mild en blijven daarom vaak op de achtergrond, totdat er vrij ernstige complicaties optreden zoals maagzweer, bloeding of zelfs maagkanker.
Erosieve gastritis
Dit type gastritis wordt gekenmerkt door het verschijnen van erosies (beschadigingen) op het slijmvliesoppervlak, die worden gevisualiseerd als kleine zweren en roodheid.
Bovendien kan erosieve gastritis acuut of chronisch zijn, waarbij het in deze gevallen dramatischer verloopt dan andere vormen.
De oorzaken van dit type gastritis zijn dezelfde als bij acute gastritis, maar er zijn enkele aanvullende factoren die kunnen bijdragen aan de ontwikkeling ervan, zoals het ondergaan van chemotherapie of bestralingstherapie.
In deze gevallen kan gastritis zich manifesteren met bloeding uit het bovenste maag-darmkanaal (GIT), wat zich uit in braken van bloed (hematemesis) of het uitscheiden van zwarte ontlasting (melena).
Atrofische gastritis
Dit is een chronische vorm van gastritis, waarbij verdunning en degeneratieve problemen in het maagslijmvlies worden waargenomen. Dit leidt tot geleidelijk verlies van maagfunctie, inclusief het vermogen om zoutzuur te synthetiseren.
Oorzaken van atrofische gastritis zijn:
-
Chronische infectie met Helicobacter
-
Auto-immuunreactie
-
Langdurige blootstelling aan schadelijke factoren zoals alcohol en medicijnen
Dit type wordt vaak geassocieerd met vitamine B12-tekort, vanwege de rol van het maagslijmvlies in het synthetiseren van de intrinsieke factor voor de opname van de vitamine in de darmen.
Hypertrofische gastritis (ziekte van Ménétrier)
Hypertrofische gastritis is een zeldzame vorm van chronische gastritis, waarbij het maagslijmvlies verdikt (hypertrofieert), waardoor grote plooien en richels ontstaan. Dit verstoort de permeabiliteit van het slijmvlies en het vermogen om bepaalde stoffen vast te houden of op te nemen.
De aandoening kan leiden tot verlies van eiwitten, ondervoeding en gewichtsverlies. Het wordt geassocieerd met infecties, auto-immuunreacties en mogelijk genetische factoren.
Auto-immuun gastritis
Auto-immuun gastritis is een chronische ontsteking van het maagslijmvlies, veroorzaakt door het immuunsysteem dat de eigen cellen van de maag aanvalt. Dit leidt tot schade aan de maagklieren, vermindering van de productie van zoutzuur en verstoring van de maagfunctie.
Het kan ook leiden tot verstoorde opname van vitamine B12, pernicieuze anemie (vanwege de fundamentele rol van de vitamine in de synthese van hemoglobine) en een verhoogd risico op de ontwikkeling van darmkanker.
Reflux gastritis
Dit type gastritis is het gevolg van terugstroming (reflux) van galsap en pancreas enzymen vanuit de twaalfvingerige darm terug naar de maag, wat leidt tot ontsteking. Dit treedt op bij chirurgische ingrepen, zoals een maagbypassoperatie, verstoorde tonus van de maagpylorus en andere.
Geschikte kruiden bij gastritis
Oorzaken van de ontwikkeling ervan
De oorzaken van de ontwikkeling van gastritis zijn divers, maar ze leiden allemaal tot een verstoring van het evenwicht tussen beschermende en agressieve factoren. Beschermende factoren omvatten de synthese van slijm, dat het maagslijmvlies beschermt, terwijl agressieve factoren de productie van zoutzuur en de impact van verschillende triggers omvatten die dit evenwicht verstoren.
De meest voorkomende oorzaken van de ontwikkeling van gastritis zijn:
-
Bacteriële infecties: Bacteriële infecties, meestal veroorzaakt door Helicobacter pylori, zijn geassocieerd met de ontwikkeling van gastritis. Deze bacterie slaagt erin door de slijmvliesbeschermende laag te dringen en zich te vestigen in het maagslijmvlies, waardoor de eigenschappen van het slijmvlies worden verstoord. Infectie met H. pylori kan leiden tot zowel chronische als acute gastritis.
-
Gebruik van medicijnen: Vooral overmatige inname van niet-steroïde anti-inflammatoire middelen en corticosteroïden. Deze blokkeren de synthese van prostaglandinen, die helpen bij de bescherming van het maagslijmvlies.
-
Overmatige alcoholconsumptie: Alcohol is een sterke en agressieve irriterende stof die het maagslijmvlies beschadigt.
-
Roken: Verhoogt de synthese van zoutzuur en verstoort het evenwicht tussen agressieve en beschermende factoren.
-
Stress en levensstijlfactoren: Overmatige stress en onvoldoende slaap leiden bewezen tot verhoogde synthese van zoutzuur en verstoring van de gezondheid van het maagslijmvlies.
-
Ongeschikte voeding: Hoewel het als laatste wordt genoemd, is dit een zeer belangrijke en vaak verwaarloosde oorzaak van de ontwikkeling van gastritis, aangezien de consumptie van gekruid, gefrituurd, vet en geraffineerd voedsel een belangrijke oorzaak is van irritatie van het maagslijmvlies.
Risicofactoren voor de ontwikkeling van gastritis
Hoewel de oorzaken van de ontwikkeling van gastritis bekend zijn, zijn er toch risicofactoren die hieraan bijdragen. Deze komen voornamelijk neer op leeftijd en familiale belasting.
Ouderen zijn meer vatbaar voor het ontwikkelen van atrofische en auto-immuun gastritis. Mensen met een familiegeschiedenis hebben ook een verhoogd risico en moeten zorgvuldiger de richtlijnen voor preventie volgen, die in het algemeen neerkomen op verminderde alcoholconsumptie, goede voeding en stressbeheersing.
Symptomen en vroege herkenning
Gastritis is een aandoening waar meer mensen aan lijden dan we denken. De reden hiervoor is dat het vaak bijna asymptomatisch verloopt en gemakkelijk over het hoofd wordt gezien.
De symptomen van gastritis kunnen zeer divers zijn, maar de meest voorkomende zijn:
-
Pijn in de epigastrische regio (bovenste deel van de buik, waar de maag zich bevindt): De pijn is meestal brandend, "trekkend" of "scheurend", maar kan ook scherp en krampachtig zijn. Het wordt vaak erger na inname van irriterende voedingsmiddelen en dranken.
-
Misselijkheid en braken: Komt vaker voor bij acute gastritis of bij een gevorderd chronisch proces, vooral op een lege maag of na inname van irriterende voedingsmiddelen.
-
Opgeblazen gevoel en zwaar gevoel: Een veelvoorkomende klacht, zelfs na inname van een minimale hoeveelheid voedsel.
-
Dyspepsie (slechte spijsvertering): Ongemak, boeren, reflux en andere symptomen komen vaak voor.
-
Verlies van eetlust: Dit is een vrij kenmerkend symptoom, omdat mensen vanwege misselijkheid of ongemak vermijden te eten.
Gerelateerde aandoeningen en complicaties
Gastritis is geen onschuldige aandoening en kan leiden tot een reeks complicaties, waarvan de meeste vrij ernstige mogelijke gevolgen hebben.
Dergelijke aandoeningen zijn:
- Peptische zweer: Dit is een aandoening waarbij de integriteit van het slijmvlies en de onderliggende lagen van de maagwand wordt aangetast, wat kan leiden tot bloeding of perforatie van de maag. In beide gevallen is dringende chirurgische behandeling noodzakelijk.
- Maagkanker: Meestal is de ontwikkeling van maagkanker te wijten aan een chronische infectie met Helicobacter.
- IJzergebrek-anemie: Chronische gastritis leidt tot atrofie van het maagslijmvlies en verlies van secretoire capaciteiten, inclusief de vorming van de intrinsieke factor, verantwoordelijk voor de synthese van vitamine B12 en het metabolisme van ijzer en de synthese van hemoglobine.
Diagnostiek en tests
Het diagnosticeren van gastritis vormt meestal geen probleem voor een ervaren clinicus. Hiervoor zal hij een gedetailleerde medische anamnese afnemen van de patiënt en zich vertrouwd maken met zijn geval.
Voor het bevestigen van de diagnose en het bepalen van het type gastritis kunnen verschillende laboratorium- en beeldvormende onderzoeken worden uitgevoerd.-
Bloedtests: Het bloedbeeld kan de aanwezigheid van ijzergebrek- of B12-tekortanemie aantonen, wat de arts zal helpen bij het stellen van de diagnose.
-
Serologie: Onderzoek naar antilichamen tegen de bacterie Helicobacter pylori zal een duidelijk beeld geven van de oorsprong van de aandoening.
-
Onderzoek van ontlasting: Hiermee wordt de aanwezigheid van de bacterie H. pylori in het maag-darmkanaal vastgesteld.
-
Bovenste endoscopie (FEGDS): Fibro-oesofagogastroduodenoscopie is een minimaal invasief beeldvormend onderzoek, waarmee de arts direct het oppervlak van het maagslijmvlies kan visualiseren en tekenen van ontsteking, erosies en zweren kan opsporen. Indien nodig kunnen monsters worden genomen voor biopsie.
Behandeling van gastritis
De behandeling van de ontsteking kan een vrij moeizaam en langdurig proces zijn. Het moet altijd beginnen met het opbouwen van juiste en gezonde eetgewoonten die het maagslijmvlies ontzien.
Afhankelijk van de oorzaak kan dieet bij gastritis worden gecombineerd met behandeling met farmaceutische middelen.
Uw arts kan verschillende medicijnen voorschrijven:
-
Antacida en anti-emetica: Antacida helpen tijdelijk maagzuren te neutraliseren, terwijl anti-emetica misselijkheid en braken beheersen. Ze worden meestal gebruikt als aanvullende behandeling of bij milde vormen van gastritis (meestal acuut).
-
H2-blokkers: Deze medicijnen verminderen de synthese van zoutzuur en worden gebruikt bij milde vormen van gastritis, acuut of chronisch, en voor preventie bij lange behandelingen met andere agressieve medicijnen.
-
Protonpompremmers: Ze blokkeren de synthese van zoutzuur en helpen bij pijnsyndromen door het herstel van het maagslijmvlies te bevorderen.
-
Antibiotica: Vaak worden antibiotica voorgeschreven wanneer de oorzaak van gastritis een infectie met Helicobacter pylori is. De behandelingskuur omvat twee, soms drie antibiotica of chemotherapeutica in combinatie met een protonpompremmer. Het is belangrijk dat de behandeling volgens protocol en volledig wordt uitgevoerd om terugkerende infectie of onvolledige genezing te voorkomen. De inname van probiotica bij behandeling voor de uitroeiing van Helicobacter is verplicht.
Naast dieet en medicijnen kunt u ook gebruik maken van verschillende natuurlijke middelen zoals natuurlijke remedies en kruiden voor gastritis.
Wanneer een arts bezoeken?
Zoals u al hebt begrepen, is gastritis geen aandoening die genegeerd of verwaarloosd mag worden. Als u enkele van de symptomen van gastritis ervaart die ernstig ongemak veroorzaken, wordt aanbevolen om een arts te bezoeken.
Vroege diagnose en tijdige juiste behandeling van de aandoening kunnen het risico op de ontwikkeling van ernstige complicaties aanzienlijk verminderen.Veelgestelde vragen
Kan overmatige alcoholconsumptie en roken leiden tot gastritis?
Alcohol irriteert het maagslijmvlies en vermindert de beschermende mechanismen ervan, terwijl sigaretten leiden tot een verhoogde synthese van zoutzuur, dat een agressieve werking heeft. Samen verhogen ze aanzienlijk de kans op het ontwikkelen van gastritis.
Is de inname van aspirine schadelijk voor de maag?
Ja, aspirine leidt tot het blokkeren van de synthese van prostaglandinen - stoffen die het maagslijmvlies beschermen tegen de werking van agressieve factoren.
Wat is de meest voorkomende oorzaak van de ontwikkeling van gastritis?
Wereldwijd is dit de infectie met Helicobacter pylori.
Bronnen:
https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC11497991/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25901896/
Laat een reactie achter