Het prikkelbaredarmsyndroom (PDS) is een veelvoorkomende stoornis van het spijsverteringsstelsel. Het is een functioneel probleem van de darmen, met name van de dikke darm (colon).
Deze aandoening, ook wel bekend als prikkelbare colon syndroom, veroorzaakt symptomen zoals buikpijn, krampen, een opgeblazen gevoel en stoornissen in de ontlasting. Het manifesteert zich meestal met frequente en schaarse diarree of ongevormde ontlasting.
Hoewel het geen morfologische schade aan de darmen veroorzaakt en de gezondheid niet ernstig bedreigt, kan de aandoening het levenskwaliteit aanzienlijk verslechteren en voortdurend ongemak veroorzaken.
In dit artikel maken we u vertrouwd met de oorzaken, symptomen en manieren om effectief om te gaan met deze onaangename aandoening. We zullen ook aandacht besteden aan het verbeteren van de levenskwaliteit van degenen die eraan lijden.
Wat is het prikkelbaredarmsyndroom
Het prikkelbaredarmsyndroom is een chronische functionele gastro-intestinale stoornis.
Het wordt gekenmerkt door:
-
Terugkerende buikpijn en ongemak
-
Opgeblazen gevoel
-
Gassen
-
Stoornissen in de ontlasting zoals diarree, constipatie of een combinatie van beide.
De symptomen van deze aandoening zijn aanwezig zonder dat er structurele, inflammatoire of biochemische afwijkingen van de norm zijn, en kunnen in de loop van de tijd in intensiteit en aard veranderen.
De moderne wetenschap beschouwt deze aandoening als een resultaat van een verstoorde verbinding tussen de hersenen en de darmen.
Belangrijke factoren zijn problemen met de darmmotiliteit, verhoogde gevoeligheid van de darmen (viscerale overgevoeligheid), disbalans in het darmmicrobioom en de invloed van psychologische stress.
Oorzaken van de ontwikkeling van PDS
De oorzaken van de ontwikkeling van het syndroom zijn niet met absolute zekerheid vastgesteld, maar wetenschappers geloven dat de aandoening het resultaat is van de gecombineerde werking van verschillende factoren die de juiste werking van het maag-darmkanaal en de wisselwerking met de hersenen verstoren.
Hier zijn de belangrijkste oorzaken en bijdragende factoren die volgens de medische wetenschap achter de aandoening schuilgaan.
Verstoorde regulatie van de hersenen-darm-as
De hersenen en de darmen staan in voortdurende communicatie, die mogelijk wordt gemaakt door een complex systeem van zenuwen en biochemische signalen. Verstoringen in deze as kunnen veranderingen in motiliteit, verhoogde pijngevoeligheid en stoornissen in het ritme van de ontlasting veroorzaken.
Abnormale motiliteit van het maag-darmkanaal
Abnormale motiliteit van het maag-darmkanaal is een aandoening waarbij de normale spieractiviteit van het maag-darmkanaal verstoord is.
Dit kan leiden tot problemen zoals:
-
Versnelde darmpassage: Veroorzaakt een syndroom met overheersende diarree
-
Vertraagde darmpassage: Veroorzaakt een syndroom met overheersende constipatie
-
Niet-gecoördineerde darmmotiliteit: Kan leiden tot pijn en krampen en afwisseling van constipatie en diarree.
Viscerale overgevoeligheid
Viscerale overgevoeligheid is een verhoogde gevoeligheid van de zenuwen die verantwoordelijk zijn voor de innervatie van de inwendige organen.
Mensen die lijden aan het syndroom hebben vaak een verhoogde perceptie van pijn en ongemak voor anders normale prikkels, zoals de aanwezigheid van gassen of ontlasting in de darmen.
Stoornissen in de darmmicrobiota (microflora)
Volgens recent onderzoek kunnen verstoringen in de balans van darmbacteriën (dysbiose) een belangrijke oorzaak zijn van de ontwikkeling van het prikkelbaredarmsyndroom.
Sommige bacteriën scheiden grotere hoeveelheden gassen en toxines uit als bijproduct van hun metabolisme. Dit kan een ontstekingsreactie en irritatie veroorzaken, wat de normale functies van de darmen verstoort.
Post-infectieus prikkelbaredarmsyndroom
Het syndroom kan zich ontwikkelen na het doormaken van gastro-enteritis (van bacteriële of virale oorsprong), waarbij de ontsteking en verstoringen in de darmflora lang kunnen aanhouden nadat de infectie is overwonnen.
Laaggradige ontsteking
Hoewel het prikkelbaredarmsyndroom niet wordt gekenmerkt door zichtbare ontstekingsveranderingen zoals bij inflammatoire darmaandoeningen (ziekte van Crohn en ulceratieve colitis), is bij sommige mensen met het syndroom een laaggradige immuunactivering en verhoogde niveaus van sommige ontstekingsmarkers vastgesteld.
Voedselovergevoeligheid en intoleranties
Bepaalde voedingsmiddelen kunnen bij sommige mensen met overgevoeligheid of voedselintoleranties de symptomen verergeren, daarom moeten deze worden vermeden.
Dergelijke voedingsmiddelen zijn:
-
Fermenteerbare oligosachariden, disachariden (suiker, lactose), monosachariden en suikeralcoholen (polyolen)
-
Gluten, zelfs als er geen coeliakie of glutenintolerantie is vastgesteld
-
Vette en pittige voedingsmiddelen
-
Koffie en alcohol
Stress en psychologische factoren
Stress, angst en depressieve toestanden kunnen de symptomen van de aandoening verergeren. Er wordt aangenomen dat nerveuze spanning een direct negatief effect heeft op het spijsverteringsstelsel.
Hormonale veranderingen
Bepaalde hormonen bij vrouwen zoals oestrogeen, progesteron, prolactine en hun fluctuaties rond de maandelijkse menstruatiecyclus kunnen de aandoening verergeren.
Daarnaast is er bewijs dat schildklierhormonen, cortisol en geslachtshormonen (bij mannen) ook van belang zijn voor de ontwikkeling en verergering van het syndroom.
Genetische factoren en familiegeschiedenis
Een familiegeschiedenis van het prikkelbaredarmsyndroom of andere functionele stoornissen kan het individuele risico verhogen, hoewel specifieke genen niet zijn vastgesteld.
Elk individu en geval van het prikkelbaredarmsyndroom is uniek en kan variëren in symptomen, hun intensiteit en de factoren die ze verergeren.
Geschikte supplementen bij prikkelbare darmen
Symptomen van prikkelbare darmen
Het prikkelbaredarmsyndroom kan zich manifesteren met diverse symptomen die variëren in intensiteit en van persoon tot persoon verschillen.
Desondanks zijn er enkele specifieke symptomen kenmerkend voor de aandoening, die soms voldoende zijn om de diagnose te stellen.
De meest voorkomende tekenen en symptomen zijn:
-
Buikpijn en krampachtige spasmen: Komt vaker voor in de onderste buikhelft en aan de linker buikflank (waar de aflopende en sigmoïde colon zich bevinden). De pijn kan dof, scherp of spastisch zijn en kan ook variëren in intensiteit. In sommige gevallen komt de pijn in golven, en in zeldzamere gevallen kan deze bijna constant en chronisch zijn. Meestal wordt de pijn verlicht door het laten van winden of na ontlasting.
-
Opgeblazen gevoel en distensie: Een groot percentage van de getroffen mensen meldt een gevoel van opgeblazenheid en uitrekking van de darmen in de buik, dat meestal verergert enige tijd na het eten en verslechtert naarmate de dag vordert. Het gevoel is gerelateerd aan de ophoping van gassen in de darmen, die de darmholte overrekken en ongemak veroorzaken.
-
Diarree: Frequente ontlasting van dunne of waterige, slecht gevormde ontlasting is een zeer vaak voorkomend symptoom bij het syndroom. Vaak voelen mensen een plotselinge behoefte om te ontlasten vlak na het eten, zodra de darmperistaltiek op gang komt.
-
Constipatie: Bij andere mensen verloopt het syndroom met klachten van constipatie, waarbij de ontlasting hard is en moeilijk door de afdelingen van de dikke darm gaat. De ontlasting kan gepaard gaan met ernstige pijn in de anus en een gevoel van onvolledige ontlasting.
-
Afwisseling van constipatie en diarree: Bij andere vormen van het syndroom kunnen episodes van afwisselende constipatie en diarree worden waargenomen (Irritable bowel syndrome - M).
-
Slijm in de ontlasting: Hoewel zeldzamer dan bij andere darmaandoeningen, kan bij sommige mensen met het prikkelbaredarmsyndroom (IBS) slijm in de ontlasting aanwezig zijn. In dit specifieke geval is dit een onschuldig symptoom, maar het kan desondanks zorgwekkend zijn voor het individu.
-
Vermoeidheid en ongemak na het eten: Wordt vooral vaak waargenomen na het eten van voedingsmiddelen die crises uitlokken (trigger-voedingsmiddelen).
-
Misselijkheid: Dit is een veel zeldzamer symptoom, maar sommige mensen klagen erover, vooral tijdens een crisis. De misselijkheid wordt voornamelijk toegeschreven aan de pijn en heeft een reflexmatig karakter.
Vroege herkenning van de aandoening
Vroege herkenning is belangrijk voor het individu en helpt bij het gemakkelijker en effectiever omgaan met de symptomen, het verminderen van de frequentie van verergering en het verbeteren van de algehele levenskwaliteit.
Hoewel het prikkelbare colon syndroom als een chronische aandoening wordt beschouwd, kan het juiste beheer ervan door middel van dieet, veranderingen in levensstijl en het gebruik van voedingssupplementen en medicijnen de ernst van de symptomen en de gevolgen ervan aanzienlijk verminderen.
Bij vermoeden dat u lijdt aan deze onaangename gezondheidstoestand, is het belangrijk om een specialist te raadplegen - een gastro-enteroloog, vooral als de symptomen langer aanhouden.
Adequate behandeling kan veel bijdragen aan het behoud van een leven zonder symptomen en met minimaal ongemak, gerelateerd aan het prikkelbaredarmsyndroom.
Gerelateerde aandoeningen
Het prikkelbaredarmsyndroom is een functionele stoornis die geen structurele schade aan het spijsverteringskanaal veroorzaakt.
Desondanks kan het gepaard gaan met of gerelateerd zijn aan andere aandoeningen en ziekten. Hier zijn enkele van de aandoeningen die vaak worden geassocieerd met het prikkelbaredarmsyndroom (IBS).
Stoornissen in de geestelijke gezondheid
In de klinische praktijk wordt het prikkelbaredarmsyndroom vaak geassocieerd met angst en depressie. De hersenen-darm-as speelt een belangrijke rol hierin, waarbij stress de symptomen aanzienlijk kan verergeren en vice versa - PDS kan leiden tot aanzienlijke stress en ongemak.
Statistieken tonen aan dat stressgerelateerde aandoeningen zoals angst en paniekstoornis vaak voorkomen bij patiënten met het prikkelbaredarmsyndroom.
Fibromyalgie
Deze chronische aandoening, gekenmerkt door spierpijn, vermoeidheid en een lage pijndrempel, komt vaak voor bij mensen met PDS, waarbij beide aandoeningen mogelijk een vergelijkbaar mechanisme delen - een verstoorde pijnperceptie.
Syndroom van chronische vermoeidheid (CVS)
Het syndroom van chronische vermoeidheid (CVS) komt vaak gelijktijdig voor met het prikkelbaredarmsyndroom.
Deze verbinding wordt verklaard door een verstoorde regulatie van het zenuwstelsel, dat zowel de darmfunctie als de energieniveaus in het lichaam beïnvloedt. De interactie tussen de hersenen en de darmen speelt een belangrijke rol in beide aandoeningen, wat ze vaak voorkomend maakt bij dezelfde patiënten.
Bacteriële overgroei in de dunne darm
Dit is een aandoening waarbij overmatige bacteriële groei wordt waargenomen in de bovenste delen van de darmen, wat kan leiden tot een opgeblazen gevoel, pijn en diarree.
Gastro-oesofageale refluxziekte (GERD)
GERD is een aandoening die wordt gekenmerkt door het terugstromen van maaginhoud van de maag naar de slokdarm, wat branden en pijn achter het borstbeen, misselijkheid en braken kan veroorzaken. Vaak gaat deze aandoening hand in hand met PDS.
Bekkenbodem-dysfunctie
Bekkenbodem-dysfunctie wordt gekenmerkt door moeilijke peristaltiek in de onderste delen van het spijsverteringsstelsel (rectum en anus) of urine-incontinentie (onvermogen om urine vast te houden, wat leidt tot voortijdige mictie).
Dit kan worden waargenomen bij mensen met PDS, vooral bij degenen die lijden aan de constipatie-overheersende vorm.
Voedselintoleranties of allergieën
Bij een groot percentage van de patiënten met PDS worden intoleranties voor specifieke voedingsmiddelen en voedingsstoffen waargenomen, zoals lactose (melksuiker) en gluten (eiwit dat in granen wordt aangetroffen), waarbij de inname ervan de aandoening aanzienlijk kan verergeren.
Complicaties
De belangrijkste consequentie die altijd geldt bij PDS is een verlaagde levenskwaliteit, vanwege de extreem onaangename symptomen die in de loop van de tijd aanhouden. Deze kunnen de dagelijkse routine, werkefficiëntie en sociale contacten aanzienlijk schaden.
De mentale en emotionele gezondheid zijn belangrijke aspecten van het leven van elk individu, en bij aanwezigheid van een dergelijke aandoening kunnen voortdurend ongemak en bezorgdheid over mogelijke manifestaties op ongelegen momenten of plaatsen onaangename gevolgen hebben.
De aanwezigheid van een dergelijk probleem kan bij meer labiele mensen leiden tot psychosociale isolatie en depressie.
Naast de aanzienlijke impact op de psycho-emotionele toestand en effectiviteit, kan PDS leiden tot het ontstaan van organische stoornissen, hoewel het syndroom zelf niet direct hiermee verband houdt.
Hier zijn ze:
-
Rectumprolaps: Een uiterst onaangename aandoening die alleen door chirurgische ingreep kan worden behandeld, waarbij het rectum uit de anus prolabeert. De oorzaak is het voortdurende persen bij ontlasting en de verzwakking van het sfincterspierapparaat in de loop van de tijd. Ondanks de mogelijkheid van chirurgische correctie worden vaak recidieven waargenomen, wat zeer ontmoedigend is voor de patiënt.
-
Aambeien: Constipatie of chronische diarree leiden tot irritatie van het hemorrhoidale plexus en klinische complicaties zoals pijn en irritatie in het anale gebied, evenals bloeding uit het rectum.
-
Verhoogde gevoeligheid en verlaagde pijndrempel
-
Voedingstekorten: Dieetbeperkingen die worden opgelegd aan patiënten met PDS kunnen leiden tot het ontwikkelen van verschillende voedingstekorten. Bovendien kan de angst voor voedselinname bij sommige mensen leiden tot het ontwikkelen van psychische problemen met betrekking tot eten, zoals anorexia.
-
Secundaire aandoeningen: Chronische stress en de laaggradige ontstekingsreactie geassocieerd met PDS kunnen bijdragen aan het ontwikkelen van secundaire problemen zoals slaapstoornissen en een verhoogd risico op hart- en vaatziekten, vanwege aanhoudende disregulatie van het autonome zenuwstelsel.
Vroege opsporing van de aandoening en het stellen van een duidelijke en nauwkeurige diagnose zijn van cruciaal belang voor een adequatere en tijdigere aanpak van de onaangename symptomen, om de levenskwaliteit te beschermen tegen verslechtering.
Meestal wordt de aandoening gediagnosticeerd op basis van de aanwezige symptomen en het uitsluiten van andere ziekten.
Analyse van de aandoening
De eerste stap is het uitvoeren van een gedetailleerde analyse en observatie van de symptomen. Als symptomen zoals aanhoudende buikpijn, opgeblazen gevoel, constipatie of diarree langer dan drie maanden aanhouden en er geen andere vastgestelde spijsverteringsproblemen zijn, kan het prikkelbaredarmsyndroom worden vermoed.
Uitsluitingsmethode
Vaak stellen specialisten de diagnose PDS nadat ze de aanwezigheid van andere mogelijke ziekten met vergelijkbare symptomen, zoals de ziekte van Crohn, chronische colitis en andere, hebben uitgesloten.
Er kunnen ook laboratoriumonderzoeken, fecale monsters en, indien nodig, een colonoscopie worden uitgevoerd. Colonoscopie is de gouden standaard bij de diagnose van dikke-darmaandoeningen. Bij afwezigheid van morfologische veranderingen in de darmen zal een ervaren endoscopist snel de diagnose PDS stellen.
De uitsluitingsmethode kan ook gericht zijn op het aanbrengen van veranderingen in dieet en levensstijl, waarbij positieve resultaten de balans kunnen doen doorslaan naar het stellen van de diagnose.
Het stellen van de diagnose wordt klinisch vergemakkelijkt door de ingevoerde internationale classificatie “Rome IV criteria”.
Deze is gebaseerd op het volgen van specifieke symptomen zoals buikpijn en veranderingen in het ritme van de ontlasting, die ten minste één dag per week aanhouden in de afgelopen drie maanden en ten minste zes maanden voor de diagnose zijn begonnen.
Deze criteria omvatten ook kenmerken zoals verlichting na ontlasting en andere.
Behandelmogelijkheden
De behandeling van PDS omvat in de eerste plaats het aanbrengen van veranderingen in dieet en levensstijl, aangezien het, zoals reeds uitgelegd, geen ziekte betreft.
Veranderingen in dieet
Veranderingen in het dieet moeten gericht zijn op het volgen van het zogenaamde FODMAP-dieet, wat betekent dat fermenteerbare voedingsmiddelen rijk aan oligosachariden, disachariden, monosachariden en polyolen (zoetstoffen, alcoholen) worden vermeden.
In de praktijk omvat dit het vermijden van de consumptie van voedingsmiddelen en dranken zoals:
-
Ui
-
Knoflook
-
Tarwe- en peulvruchten
-
Zuivelproducten
-
Fruit dat te rijk is aan fructose, zoals appels en peren
-
Verfijnde voedingsmiddelen gezoet met sorbitol, maltitol en glycerol
-
Pittige kruiden
Het verminderen van alcohol en cafeïne is ook van belang, hoewel deze niet zijn opgenomen in de afkorting FODMAP.
Stressvermindering
Het verminderen van nerveuze spanning door voldoende tijd voor ontspanning en rust te nemen en activiteiten die de opgebouwde stress verlichten, is ook een belangrijke stap in de strijd tegen PDS.
Inname van probiotica voor prikkelbare darmen
Probiotica hebben een goed en algeheel effect op de gezondheid van de darmen, en recente studies suggereren dat ze actief bijdragen aan de regulatie van de hersenen-darm-as.
Wanneer een arts raadplegen
Als de bovengenoemde symptomen aanhouden of complicaties optreden, is het belangrijk om medische hulp te zoeken. Symptomen zoals ontlasting met slijm of bloed, hevige buikpijn, onverklaarbaar gewichtsverlies of ernstige vermoeidheid vereisen een zorgvuldige beoordeling.
Het doel is om de exacte oorzaak vast te stellen en andere, ernstigere aandoeningen van het maag-darmkanaal of de algemene gezondheidstoestand uit te sluiten.
Veelgestelde vragen
Verschilt PDS van chronische inflammatoire darmaandoeningen?
Er zijn verschillen en deze zijn vrij ernstig. Het belangrijkste verschil is dat bij het prikkelbaredarmsyndroom geen structurele schade aan organen en weefsels optreedt, terwijl bij chronische inflammatoire darmaandoeningen zoals de ziekte van Crohn of chronische colitis ernstige structurele en functionele veranderingen in de darmen worden vastgesteld en er een risico is op levensbedreigende complicaties.
Welke medicijnen voor prikkelbare darmen kunnen worden ingenomen om de aandoening te verlichten?
Medicijnen kunnen de symptomen slechts tijdelijk verlichten, maar de aandoening niet “genezen”. Ons advies is om u te richten op veranderingen in eetgewoonten en levensstijl, in plaats van toevlucht te nemen tot welke medicijnen dan ook.
Welke andere aandoeningen of ziekten zijn kenmerkend in combinatie met PDS?
Dit zijn aandoeningen zoals gastro-oesofageale reflux en angstige/depressieve psychische afwijkingen.
Bronnen
https://www.nhs.uk/conditions/irritable-bowel-syndrome-ibs/https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/irritable-bowel-syndrome/symptoms-causes/syc-20360016
Laat een reactie achter