Meest voorkomende urineweginfecties

Urineweginfecties kunnen op verschillende manieren en volgens verschillende criteria worden geclassificeerd, zoals hun locatie, duur en pathogene veroorzaker. Kennis van dit onderwerp is van groot belang voor het stellen van de juiste diagnose, gevolgd door een effectieve behandeling.

Infecties volgens hun locatie

Infecties kunnen worden geclassificeerd op basis van hun locatie. In het algemeen zijn ze verdeeld in infecties van de bovenste urinewegen en de onderste urinewegen.

Infecties van de bovenste urinewegen

Infecties van de bovenste urinewegen verlopen aanzienlijk zwaarder en kunnen leiden tot levensbedreigende complicaties, als niet tijdig de juiste maatregelen worden genomen.

Hieronder vallen infecties van de nier (pyelonefritis) en de urineleiders.

Kenmerkend hiervoor is het optreden van koorts, koude rillingen, pijn in het lumbale gebied van de romp, misselijkheid. Andere symptomen zijn typisch voor alle urineweginfecties, zoals frequent urineren, gepaard gaande met pijn en een branderig gevoel.

Infecties van de onderste urinewegen

Hieronder vallen infecties van de blaas (cystitis) en de urethra (urethritis).

Hun frequentie is aanzienlijk hoger en ze worden meestal gekenmerkt door symptomen zoals frequent urineren, gepaard met pijn en een branderig gevoel, onvermogen om de blaas volledig te legen en ongemak in het onderste buikgebied.

Cystitis wordt meestal veroorzaakt door bacteriële infecties, terwijl urethritis ook het resultaat kan zijn van seksueel overdraagbare pathogenen.

Infecties volgens hun verloop

Urineweginfecties kunnen, afhankelijk van hun verloop, worden ingedeeld in twee hoofdgroepen: acute en chronische infecties.

Bij acute infecties van de urinewegen beginnen de symptomen plotseling en veroorzaken ernstige branderigheid en pijn bij het urineren, koorts, pijn in het lumbale gebied of boven het schaambeen.

Ze zijn meestal van bacteriële oorsprong en reageren goed op de toepassing van antibiotica.

Chronische infecties van de urinewegen zijn aanhoudende of vaak terugkerende infecties die niet volledig genezen met standaardbehandeling. Ze kunnen vaak het gevolg zijn van een onderliggende aandoening, zoals nierstenen of structurele anatomische kenmerken, evenals van antibioticaresistente bacteriën.

Mensen met chronische urineweginfecties krijgen vaak te maken met terugkerende symptomen of moeten lange tijd met minder uitgesproken symptomen leven.

Infecties volgens hun veroorzaker

Infecties van de urinewegen worden ook geclassificeerd op basis van hun veroorzaker. Ze kunnen bacterieel, schimmel- of viraal zijn.

Bacteriële infecties

De meest voorkomende veroorzakers van urineweginfecties zijn bacteriën. De onbetwiste leider in de statistieken is de bacterie Escherichia coli (E.coli), die verantwoordelijk is voor de meeste gevallen.

Naast deze bacterie zijn andere bacteriën die vaak verantwoordelijk zijn voor ontstekingsziekten van het urinestelsel Klebsiella, Proteus en Enterococcus.

Bacteriële infecties vereisen de toepassing van een geschikt antibioticum voor volledige genezing.

Schimmelinfecties

Veel zeldzamer, schimmels van het geslacht Candida kunnen ook bacteriële infecties veroorzaken, die echter typischer zijn voor mensen met een verzwakte immuunafweer, zoals diabetici met slecht gecontroleerde diabetes en mensen met permanente katheters.

Voor hun behandeling is het gebruik van antischimmelmiddelen noodzakelijk.

Virale infecties

De zeldzaamste veroorzakers van infectieuze ontsteking van de urinewegen zijn virussen, die in de praktijk zeldzaam zijn. Ze worden veroorzaakt door BK-virussen of adenovirussen, die typisch zijn voor immuungecompromitteerde personen.

Deze infecties treffen vaker de blaas dan andere delen van het urinestelsel.

Soms kunnen urineweginfecties meerdere pathogenen tegelijk omvatten, en in zeldzame gevallen kan de ontsteking niet gerelateerd zijn aan een infectieus agens, maar aan andere oorzaken. Dan spreken we van interstitiële cystitis.

Het vaststellen van de exacte oorzaken van de ontstekingsaandoening van de urinewegen is van essentieel en fundamenteel belang voor preventie en behandeling.

Risicofactoren

De risicofactoren voor de ontwikkeling van urineweginfecties omvatten anatomische en fysiologische kenmerken, gedragsfactoren en de aanwezigheid van bijkomende aandoeningen.

Vrouwen zijn vatbaarder voor dit type infecties vanwege de korte urethra en de nabijheid ervan tot de anus.

Frequent of onjuist intiem hygiënisch gedrag, het gebruik van spermiciden en het vaak wisselen van seksuele partners verhogen ook het risico.

Bij mannen zijn urineweginfecties zeldzamer, maar ze kunnen optreden bij de aanwezigheid van goedaardige prostaathyperplasie, die leidt tot urineretentie. Andere predisponerende factoren omvatten katheterisatie, diabetes, immuundeficiëntie, chronische uitdroging en nierstenen, die bacteriële retentie en vermenigvuldiging vergemakkelijken.

Volgens statistische gegevens van de WHO (Wereldgezondheidsorganisatie) behoren urineweginfecties tot de meest voorkomende bacteriële infecties. Ze treffen ongeveer 150 miljoen mensen jaarlijks wereldwijd.

Vrouwen zijn aanzienlijk meer getroffen – ongeveer 50-60% van hen zal minstens één urineweginfectie ontwikkelen tijdens hun leven, waarbij recidieven frequent zijn.

Bij mannen zijn urineweginfecties zeldzamer, maar het risico neemt toe met de leeftijd, vooral bij de aanwezigheid van prostaataandoeningen.

40% van de vrouwen met een primaire urineweginfectie zal een recidief krijgen binnen 6 maanden.

Ongeveer 20-30% van de onbehandelde of inadequaat behandelde gevallen kan voortschrijden tot pyelonefritis.

5% van alle ziekenhuisopnames vanwege sepsis zijn het gevolg van ernstige urineweginfecties (urosepsis).

Antibiotische behandeling leidt tot genezing in 85-95% van de ongecompliceerde gevallen.

Bij chronische of terugkerende urineweginfecties is resistentie tegen antibiotica een groeiend probleem, waarbij tot 30% van de gevallen kan worden veroorzaakt door multiresistente bacteriën.

Preventieve maatregelen zoals verhoogde vochtinname en probiotische therapie verminderen het risico op recidief met 30-50%.

Urineweginfecties zijn een van de meest voorkomende bacteriële infecties op kinderleeftijd, en ze kunnen zowel de bovenste (pyelonefritis) als de onderste urinewegen (cystitis, urethritis) treffen.

De belangrijkste veroorzakers zijn Escherichia coli en andere enterobacteriën, die de urinewegen binnendringen via een oplopende weg – bij verkoudheid en verzwakking van de immuunafweer, bij aangeboren anatomische afwijkingen of bij verslechtering van de persoonlijke hygiëne.

Het klinische beeld varieert afhankelijk van de leeftijd – bij zuigelingen en jonge kinderen zijn de symptomen vaak niet-specifiek (koorts, prikkelbaarheid, verminderde eetlust), terwijl bij oudere kinderen dysurie, frequent urineren en pijn in het onderste deel van de buik domineren.

De diagnose wordt gesteld door urineonderzoek en microbiologische kweek, en de behandeling omvat antibiotische therapie, hydratatie en controle van predisponerende factoren zoals aangeboren afwijkingen van de urinewegen.

De symptomen van urineweginfecties kunnen variëren.

Ze kunnen zijn:

• Frequent en pijnlijk urineren (dysurie)
• Branderigheid en ongemak bij het urineren
• Frequente behoefte om te urineren, zelfs bij kleine hoeveelheden urine (pollakisurie)
• Troebele, donkere of onaangenaam ruikende urine
• Pijn of zwaarte in het onderste deel van de buik
• Bloed in de urine (hematurie)
• Koorts en koude rillingen (bij ernstigere infecties)
• Pijn in het lumbale gebied (bij aantasting van de nieren – pyelonefritis)
• Misselijkheid en braken (bij ernstige gevallen)
• Algemene vermoeidheid en zwakte.

De symptomen kunnen met verschillende intensiteit en combinaties worden uitgedrukt bij iedereen, wat strikt individueel is en afhankelijk is van veel factoren zoals de veroorzaker, de toestand van het lichaam en andere factoren.

Ontdek de mogelijke oorzaken van de afzonderlijke symptomen van urineweginfecties in de onderstaande tabel.

De diagnose van urineweginfecties is gebaseerd op het klinische beeld, laboratoriumonderzoeken en microbiologische analyse van de urine.

Het stellen van de diagnose "urineweginfectie" kan in 99% van de gevallen klinisch worden gedaan op basis van de anamnese van de patiënt. Voor het stellen van een specifieke diagnose zijn echter aanvullende tests nodig.

Belangrijke diagnostische methoden omvatten:

• Microscopisch onderzoek van urinesediment – detectie van leukocyten, erytrocyten en bacteriën
• Snelle tests (leukocytenesterase, nitrieten) – screening voor bacteriële infectie, zelden gebruikt in de praktijk
• Urinekweek en antibiogram – bevestigt de aanwezigheid van een infectie en bepaalt de gevoeligheid voor antibiotica. De beste en meest nauwkeurige methode om de veroorzaker te bepalen, wat van fundamenteel belang is voor het uitvoeren van de juiste behandeling.
• Bloedonderzoeken (CRP, leukocyten, serumcreatinine) – beoordeling van het ontstekingsproces en de nierfunctie bij gecompliceerde gevallen.
• Beeldvormende onderzoeken (echografie, CT, MRI) – bij herhaalde infecties of verdenking op anatomische afwijkingen, stenen of abcessen.

Maak kennis met de referentiewaarden voor de afzonderlijke onderzoeken in de onderstaande tabel.

Bij niet-tijdige of inadequate behandeling kunnen urineweginfecties leiden tot ernstige complicaties.

Ze kunnen zijn:

• Pyelonefritis – verspreiding van de infectie naar de nieren, wat hevige pijn, koorts, misselijkheid en braken kan veroorzaken, en in ernstige gevallen – abcessen, nierfalen en sepsis.
• Nierfalen – bij chronische of terugkerende infecties, vooral bij patiënten met bijkomende aandoeningen, leidt de ontsteking tot consumptie van het nierparenchym en verlies van nierfuncties.

• Urosepsis – penetratie van bacteriën in het bloed, wat leidt tot een levensbedreigende systemische infectie met hoge mortaliteit
• Vorming van nierstenen – sommige bacteriën (bijv. Proteus mirabilis) kunnen de vorming van stenen veroorzaken, wat leidt tot chronische infecties en obstructie.
• Chronische cystitis of urethritis – aanhoudende ontsteking, die kan leiden tot fibreuze veranderingen en ongemak bij urineren
• Refluxnefropathie – bij kinderen of patiënten met vesico-ureterale reflux, kunnen herhaalde infecties permanente nierschade veroorzaken.
• Urethrale stricturen – bij terugkerende of onbehandelde infecties, vooral bij mannen, kan vernauwing van de urethra optreden en bemoeilijkt urineren.
• Voortijdige bevalling en complicaties tijdens zwangerschap – urineweginfecties bij zwangere vrouwen kunnen leiden tot vroeggeboorte, laag geboortegewicht van de foetus en intra-uteriene infecties.

Tijdige diagnose en adequate therapie zijn cruciaal voor het voorkomen van deze complicaties.

Urineweginfecties kunnen leiden tot ernstigere aandoeningen als ze niet op tijd worden behandeld.

Als u één of meer van de symptomen voelt die we hierboven hebben beschreven, moet u een specialist raadplegen die de nodige maatregelen zal nemen om de infectie te beperken en te genezen.

De behandeling van urineweginfecties hangt af van de veroorzaker.

De meest voorkomende oorzaak zijn bacteriën. Bij aanwezigheid van een bacteriële infectie wordt de behandeling uitgevoerd met de inname van de juiste antibiotica, effectief tegen de specifieke bacterie.

Bij schimmelinfecties worden antischimmelmiddelen toegepast.

In alle gevallen van infecties is het nuttig om aanvullende behandeling toe te voegen met kruidenpreparaten met diuretisch of ontstekingsremmend effect.

Op de eerste plaats staat extract van rode bosbes, dat stoffen bevat genaamd proanthocyanidinen. Deze blokkeren het vermogen van de bacterie E.coli (de meest voorkomende veroorzaker van urineweginfecties) om zich te hechten aan de wand van het epitheel van het urethrale kanaal en zo de ontwikkeling van de bacterie te voorkomen.

Rode bosbes heeft een licht diuretisch en ontstekingsremmend effect, wat de symptomen van ontsteking verder verbetert.

Wat zijn de meest voorkomende urineweginfecties?

Zonder twijfel is cystitis – ontsteking van de blaas – de meest voorkomende urineweginfectie. Het komt vaker voor bij vrouwen, net als andere urineweginfecties.

Wat is de meest voorkomende veroorzaker van urineweginfecties?

De bacterie Escherichia coli is de meest voorkomende veroorzaker van urineweginfecties.

Hoe worden urineweginfecties behandeld?

Afhankelijk van de veroorzaker – met antibiotica bij bacteriële infecties en antischimmelmiddelen bij infectie met Candida. In andere gevallen van infectieuze ontsteking hangt de behandeling af van de beoordeling van de specialist na evaluatie van alle factoren die ervoor verantwoordelijk zijn.

Bronnen:

• https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC4457377/